martes, 25 de julio de 2017

O Filandón do Courel cumpre vinte anos


Máis dun centenar de músicos populares actuarán na próxima edición do festival o 6 de agosto xunto á ferrería de Seoane

25/07/2017 05:00 H

O 6 de agosto celebrarase a vixésima edición do Filandón de Músicas do Courel, que reunirá a máis dun centenar de músicos e cantores populares. O principal promotor do festival, Xosé Lois Foxo -director da Real Banda de Gaitas de Ourense e natural do Courel- declárase sorprendido do interese que ten despertado o festival ao longo destas dúas décadas. «A primeira edición organizouse simplemente para presentar o libro-disco Músicas do Courel -explica- e non contaba con que isto chegase a durar tanto tempo e a atraer a moita xente de dentro e fóra de Galicia».

Foxo apunta por outro lado que ao longo destes anos a Serra do Courel e os territorios veciños seguiron sufrindo unha grave sangría demográfica e que unha parte dos músicos populares que actuaron en anteriores edicións xa faleceron. «Desapareceu moita xente e desapareceron moitas persoas que eran as últimas que coñecían cantares e melodías que formaron parte durante séculos da nosa cultura popular», sinala. Ao seu xuízo, un dos aspectos máis importantes do Filandón é que permitiu conservar unha grande parte desa tradición musical. Despois do primeiro volume de Músicas do Courel foron aparecendo outros cancioneiros que recolleron interpretacións de moitos dos participantes no festival, no só do Courel, senón tamén de Quiroga, A Pobra do Brollón e o municipio leonés de Oencia. «É importante que se siga celebrando o Filandón, pero para min é máis interesante o feito de que grazas a el puidemos preservar para o futuro unha parte do noso patrimonio», engade Foxo.

Programa de actos

O vixésimo Filandón de Músicas comezará ás seis da tarde xunto á antiga ferrería de Seoane do Courel, que será aberta ao público media hora antes. No festival actuarán a a banda de gaitas Rosalía de Castro do municipio barcelonés de Cornellà, o grupo de gaitas O Recanto de Quiroga, a orquestra Río Leira de Vilamartín de Valdeorras, a Coral do Casino de Carballiño e a cantante Lucía Pérez, do Incio, xunto con diversos músicos populares do Courel, O Bolo e Oencia. Os organizadores do festival, por outro lado, renderán homenaxe a Antonio Río Montero Ribeira de Louzarela -cantor de brindos ou cantos improvisados de Pedrafita do Cebreiro que participou en todas as edicións do Filandón-, ao músico e investigador pontevedrés Óscar Ibáñez e ao musicólogo alemán Ulrich Künzelmann. Así mesmo, o conselleiro de Industria Francisco Conde recibirá a «tésera da hospitalidade» con que o festival distingue ás persoas que contribúen á conservación e divulgación do patrimonio do Courel. Neste caso, segundo explica Foxo, a distinción débese ao interese que mostrou Conde pola recuperación da ferrería de Seoane.

O programa comprenderá tamén a presentación do libro de poemas Entrepaso e tempo nas Terras do Courel, onde asubía o vento, do poeta e artista Urbano Arza Sánchez, e do disco Pulpeiriña do Arenteiro, que contén a peza do mesmo nome -con música de Xosé Lois Foxo e letra de Felipe Senén-, declarada como himno da Festa do Polbo do Carballiño. O festival incluirá ademais unha exposición de discos, libros e instrumentos populares preparada por Dionisio Aboal Ramos e unha mostra de produtos derivados da castaña da empresa local Caurelor.
http://www.lavozdegalicia.es/noticia/lemos/2017/07/25/filandon-do-courel-cumpre-vinte-anos/0003_201707M25C7991.htm



domingo, 23 de julio de 2017

Una ventana al pasado remoto que mira hacia el futuro

.Una réplica de un esqueleto de oso cavernario -la única completa que puede verse en Galicia-  preside la sección de paleontología.

El museo geológico de Quiroga aspira a ser un referente del geoparque Montañas do Courel


CARLOS RUEDA FRANCISCO ALBO
MONFORTE / LA VOZ 23/07/2017 05:00 H

El museo de geología y paleontología de Quiroga -inaugurado en el 2011 y hasta ahora el único de Galicia en su especialidad- será uno de los principales puntos de referencia del parque geológico que proyecta crear este municipio junto con los de Folgoso do Courel y Ribas de Sil. Pero su creación no fue la primera iniciativa para divulgar el patrimonio geológico de la comarca. Un importante primer paso se dio a principios del 2004 con la construcción de un mirador frente al sinclinal de Campodola-Leixazós, un paraje geológico de relevancia internacional que fue declarado monumento natural por la Xunta en el 2012.

A raíz del expediente que se abrió con vistas a la declaración de monumento natural, el Ayuntamiento de Quiroga y la antigua asociación Río Lor promovieron -con la ayuda del plan Leader- la publicación de un pequeño libro sobre la geología de la comarca, titulado Unha historia xeolóxica de 500 millóns de anos, que apareció en el 2007. En la actualidad se espera reeditar y ampliar esta publicación. Más tarde apareció otra obra divulgativa relacionada con este patrimonio, A minería aurífera romana nas bacías dos ríos Sil e Lor.

Centro de interpretación

A estas primeras iniciativas siguió la apertura del museo, que funciona como un centro de interpretación del patrimonio geológico del territorio que forman los tres municipios. En los más de cinco años que lleva en funcionamiento ha acogido a un gran número de visitantes, aunque su horario de apertura diario es muy limitado. En compensación, recibe muchos grupos concertados, para los que el horario es más flexible. En los últimos años, el museo ha participado en el llamado Proxectoterra, promovido por el Colexio Oficial de Arquitectos de Galicia, dentro del cual se realizan excursiones didácticas con alumnos de centros educativos de toda la comunidad por territorios de especial relevancia desde el punto de vista medioambiental, paisajístico y cultural. «El primer año recibimos tres grupos de participantes, al siguiente nos mandaron siete y este año, hasta el mes de junio, ya vinieron nueve», señalan los responsables. El museo también tomó parte en el 2015 en el denominado Geolodía, una jornada divulgativa del patrimonio geológico que se celebra de forma simultánea en todas las provincias españolas por iniciativa de la Sociedad Geológica de España.

Cinco secciones

El museo está dividido en cinco secciones. La primera de ellas está dedicada a la formación del territorio de Galicia y otorga especial importancia al sinclinal de Campodola-Leixazós. Comprende además una extensa colección de minerales nativos de la comarca. La segunda sección está centrada en la paleontología y en ella se expone la única réplica completa de un esqueleto del extinto oso de las cavernas que puede verse en Galicia. La visita continúa en una tercera sección dedicada a la Edad del Hielo, en la que se exponen las principales huellas que dejaron los glaciares que existieron en la sierra de O Courel durante el Pleistoceno. La cuarta sección se dedica a las poblaciones humanas del Paleolítico, que dejaron rastros no muy lejos del museo. En la parroquia de A Ermida se descubrieron hace años varios artefactos líticos de ese período que los responsables del centro esperan poder incorporar a su exposición permanente. La última sala se centra en la tradición minera de la comarca, que se remonta al menos a la época romana y continúa con las explotaciones pizarreras de la actualidad.

Hoy en día el museo ya sirve como punto de partida para las diferentes rutas de senderismo que pasan por los parajes de mayor interés geológico de la comarca. Si los proyectos de los tres ayuntamientos se cumplen, dentro de no mucho tiempo puede ser también la puerta de entrada de un parque geológico amparado por la Unesco.

Horas de visita

El museo abre de lunes a viernes de 11:30 a 13:00 horas y los sábados, domingos y festivos de 11:00 a 12 horas. Para concertar visitas en grupo hay que llamar al 982 435 125
El precio de la entrada por persona es de un euro

domingo, 16 de julio de 2017

Memorias de tiempos aún recientes en la aldea de Carballal

Situada entre O Courel y A Pobra do Brollón, es un ejemplo del tradicional modo de vida de la sierra

.

CARLOS RUEDA FRANCISCO ALBO
MONFORTE / LA VOZ 16/07/2017 19:00 H

En el mismo límite entre A Pobra do Brollón y Folgoso do Courel se encuentra la localidad de Carballal, perteneciente a este último municipio. Como otras aldeas de la sierra, ha sufrido en las últimas décadas un fuerte descenso demográfico que continúa en la actualidad. En sus mejores tiempos había veintiséis casas abiertas en las que convivían bajo el mismo techo una media de siete personas, aunque en algunos casos llegaban hasta diez. Hoy en día la población de Carballal se reduce a siete vecinos.

La única riqueza de la aldea se cifraba en la agricultura y ganadería, en su mayor parte de autoconsumo. Arsenio Fernández, un vecino de Carballal, recuerda que se plantaban todo tipo de hortalizas, patatas y principalmente cereales -trigo y centeo- en los lugares de Os Predoutos e a Campa Vella. La localidad contaba con varias airas donde se llevaban a cabo las mallas -las llamadas de Casa do Carrozo, Lameso, López y A Carreira- lo que da una idea del volumen de cereales que se sembraban. Esta labor tradicional ya empezaba a estar mecanizada. La Casa do Carrozo, la de Arsenio, disponía de una máquina de mallar. «Era unha máquina da casa Centauro que tiña motor de gasóleo, era moi potente e traballaba moi ben», recuerda el vecino.

En varias aldeas

La máquina prestaba servicio a sus propietarios y a otros vecinos de Carballal, pero también iba a las aldeas de los alrededores: O Busto, Teixeira, Lebrón, Pradelas, O Mazo, Parada de Montes, Couso, Río de Bois... «E teño ido ata Vilamor do Courel», dice Arsenio Fernández. «Cando íamos mallar ás aldeas levábamos con dúas parellas de bois, unha para levar a malladora e outra para levar o motor», añade.
Arsenio se encargaba de la malladora y su mantenemento, ya que era peligroso su manejo. En torno a 1940 cobraba por horas a razón de unos veinte duros por hora. «Pasábase moi mal, xa que estabas todo o día mallando entre moito po e calor», dice.

La castaña fue también un recurso importante para la economía local sobre todo para el consumo de la casa y para cebar a los animales. La que sobraba, castaña en seco, se llevaba a vender a las ferias de A Pobra do Brollón.

En la aldea había tres sequeiros, pero la Casa do Carrozo tenía dofuera de la aldea, uno en Froxán y otro en Ferreirós de Arriba. En tiempos la familia llegaba a cosechar hasta dieciocho fanegas de castañas -unos mil kilos- nos soutos que tenía en Carballal, Froxán e Ferreirós de Arriba.

Además Arsenio dedicaba sus pocas horas libres a ejercer de artesano. «Traballei de ferreiro, zoqueiro, cesteiro e tamén de carpinteiro facendo carros», cuenta. Además de la fragua de su casa había otras dos en la aldea, la de la Casa de Roque y la de Francisco.

Múltiples herramientas

Ademais de arreglar herramientas y aperos de labranza, Arsenio también los fabricaba. «Facía arrellas para os arados, cravos e ferraduras para os cabalos, bisagras e cravos para as portas, en definitiva un pouco de todo», explica. Como carpintero hizo también arados de madeira y muchos carros. «Na casa sempre tiña tres, para o meu servizo ou para vendelos a quen lle interesase e tamén os facía por encargo», agrega. Aún conserva un carro que construyó en 1935, con las ruedas de madera de tejo. En el resto de la estructura se usaba madera de fresno, muy abundante en la aldea. «O teixo é unha das madeiras máis duras e moi dificil de traballar», dice. «Cando dabas un golpe á roda parecía que pegabas con ferro», añade.

La madera de tejo vino de la Devesa da Rogueira, en O Courel, a través de unos vecinos de Ferreirós de Arriba que se hicieorn con ella. En tiempos, la Casa do Carrozo y otras dos de Carballal se dedicaron también al transporte de mineral de hierro entre las minas de A Veneira de Roques y la ferrería de Baldomir. «Iamos polo Camiño da Vena cos carros cargados co mineral e a a medio camiño, no lugar das Penas de Miranda, había unhas cabanas onde deixábamos os carros ata o día seguinte, para volver de novo e seguir a viaxe», recuerda.

La aldea vivió de la agricultura y la castaña, pero también del mineral de hierro

viernes, 14 de julio de 2017

«A miña novela conta o que puido ocorrer no Courel do século I»

García ambientou a súa primeira obra de ficción na serra courelá, na época en que os romanos explotaban o ouro


FRANCISCO ALBO
QUIROGA / LA VOZ 14/07/2017 05:00 H

A profesora coruñesa Sonia María García García, licenciada en historia e xeografía e autora do blog Galicia milenaria, debutou o ano pasado como escritora co ensaio O libro do Courel, dedicado a un territorio co que mantén unha estreita relación desde hai anos. Agora acaba de publicarse a súa segunda obra literaria, a novela Toca. El oro de la Gallaecia, ambientada igualmente na Serra do Courel, que será presentada nas próximas feiras do libro da Coruña e Monforte. A novela presentarase tamén o 18 de agosto no bar A Cova da Moura, en Vilamor do Courel.

-¿Que relación hai entre a mina romana da Toca e súa novela?


-A historia que conta a novela está ambientada na Serra do Courel na época en que os romanos comezaron a explotar os xacementos de ouro e de ferro. No relato aparece esa mina, que é a máis importante do Courel, pero Toca é tamén o nome da protagonista, unha muller castrexa. Na novela, a mina toma o seu nome desta muller, que ten unha relación cun prefecto romano que dirixe un campamento militar cuxa misión é escavar unha mina de ouro. Non quero contar moito máis para non destripar a novela, pero xira en torno ao encontro entre os colonizadores romanos e a xente que vivía aquí. Hai como un choque entre eses grupos que algúns levan con máis man esquerda que outros.

-¿Ata que punto se axusta á realidade histórica?

-É unha obra de ficción, pero está baseada en informacións históricas e arqueolóxicas ben comprobadas. Traballo profesionalmente no campo da historia e tiven moito coidado nese aspecto, quixen ser moi fiel a todas esas fontes. Todos os lugares que aparecen na novela son reais, como a mina da Toca ou os castros de Torre e do monte Cido, moi relacionados coa minería romana. A historia transcorre no século I, en torno ao ano 30, pouco despois de que fose gravada a coñecida «táboa da hospitalidade» do Courel que se conserva no Museo Provincial de Lugo e que está datada no ano 28. Creo que as cousas que conta a novela puideron ocorrer perfectamente nesa época e neses lugares. Tamén pode ser me que equivoque en certas cousas, porque na historia nunca podemos estar totalmente seguros do que sucedeu en realidade, e máis cando se trata de épocas tan afastadas.

-O patrimonio arqueolóxico castrexo e romano do Courel aínda está moi pouco estudado. ¿Iso supúxolle moitos problemas ao escribir o libro?


-Pois a verdade é que o menos me custou foi desenvolver a ambientación histórica. Hai outros aspectos da novela que me deron moito máis traballo. É certo que no Courel non se fixeron moitas escavacións arqueolóxicas. Ata hoxe só se investigaron parcialmente uns poucos lugares, como o castro de Torre ou a mina da Toca. Pero sabemos moitas cousas sobre ese período histórico por investigacións que se fixeron noutros lugares, en moitos castros de Galicia e nas minas de ouro de Las Médulas, no Bierzo. Hai moita información sobre as sociedades castrexas, sobre a romanización de Galicia e sobre as actividades mineiras desa época. E o pouco que se escavou no Courel permite chegar a conclusións bastante concretas sobre como explotaron os romanos este territorio.

-¿A que tipo de público está dirixida esta obra?

-É unha novela para xoves e adultos. Penso que é apta para rapaces de 16 anos en diante, que xa poden entender a historia e non se van escandalizar por certas cousas. Espero que anime á xente a interesarse polo Courel. Por outro lado, os nomes dos personaxes castrexos están tomados de topónimos do Courel, así que a novela pode servir de base para unha ruta pola serra.

-O seu primeiro libro publicouse en galego pero este foi escrito en castelán. ¿Por que decidiu cambiar de idioma?

-É só por chegar a un público máis amplo. Hoxe a Serra do Courel é visitada por moita xente que vén de fóra de Galicia e non está habituada a ler en galego. Pretendo que eses lectores coñezan a historia deste territorio. Non teño nada contra o galego, senón todo o contrario. O meu primeiro libro está en galego e tamén o estará outro que estou escribindo agora.

domingo, 9 de julio de 2017

La candidatura del geoparque se decidirá entre agosto y septiembre

FRANCISCO ALBO 
MONFORTE / LA VOZ 09/07/2017 12:11 H

La propuesta ya recibió el visto bueno del comité español de parques geológicos

.

La asociación Montañas do Courel, que agrupa a los tres ayuntamientos de la comarca de Quiroga, está a la espera de que la comisión española de cooperación con la Unesco decida si respalda la candidatura de este territorio a la red mundial de parques geológicos. Un significativo primer paso en este proceso se dio esta semana con un informe favorable que emitió el comité nacional de geoparques con respecto a una propuesta presentada por esta entidad, sin el cual la iniciativa no podría seguir adelante. «É moi importante ter pasado por este primeiro filtro, pero aínda queda moito por facer», señala Roberto Castro, teniente de alcalde de Ribas de Sil y presidente de la mencionada asociación.
El siguiente paso tendrá que darse entre el 31 de este mes y el 20 de septiembre, unas fechas en las que se celebrará la próxima reunión de la comisión española de cooperación con la Unesco. Durante este período deberá decidir si otorga su visto bueno a la propuesta presentada por los tres ayuntamientos. Si la respuesta es positiva, entre el 1 de octubre y el 30 de noviembre se abrirá un plazo en el que se podrá presentar formalmente la candidatura ante la Unesco.

Otra propuesta en Granada

Este organismo dependiente de las Naciones Unidas solo admite la presentación dos candidaturas anuales a la red mundial de geoparques por cada uno de los estados miembros. Además del proyecto de la asociación Montañas do Courel, en la actualidad también está en trámites otra propuesta denominada Cuaternario de los Valles del Norte de Granada, que recibió igualmente un informe favorable del comité nacional de geoparques. En caso de la que comisión española de cooperación la Unesco apruebe respaldar estas candidaturas, entre abril y septiembre del año próximo los auditores de la red mundial de parques geológicos visitarán estos territorios para comprobar sobre el terreno si cumplen las condiciones requeridas para integrarse en esta entidad internacional.

Los promotores del proyecto Montañas do Courel se muestran satisfechos de haber cumplido con éxito el primer trámite, pero puntualizan que aún hay que pasar por otros no menos importantes y que además es preciso convencer a los expertos de la Unesco de la conveniencia de crear un nuevo geoparque en territorio español. Actualmente, España se distingue por ser uno de los estados que cuentan con un mayor número de parques geológicos. Son once, repartidos entre siete comunidades autónomas, entre las que todavía no figura Galicia La red internacional está formada por cerca de noventa territorios repartidos entre veintiséis países, la mayoría de los cuales se encuentran entre Europa y Asia.

No obstantes, los responsables de la asociación confían en que la gran variedad de parajes de interés geológico de la comarca sea una importante baza a su favor. Como también el hecho de que en los últimos años se ha desarrollado un importante infraestructura divulgativa y turística relacionada con este patrimonio, formada por miradores, rutas de senderismo y un museo.

La comisión de cooperación con la Unesco debe acordar en breve si respalda la iniciativa

Un amplio inventario de parajes de relevancia internacional

En el informe presentado por la asociación Montañas do Courel a la comisión nacional de geoparques están inventariados 97 parajes de valor geológico que se agrupan en cuatro categorías. Cada una de ellas corresponde a uno de los denonimados contextos geológicos de relevancia internacional reconocidos por la Unesco.

Orógeno varisco ibérico. En este apartado entran el pliegue de Campodola y otras formaciones, como la llamada antiforma de Vilachá y varias fallas que cruzan el territorio.

Estratigrafía del Palezoico Inferior y Medio. Esta categoría agrupa diversas formaciones estratigráficas -entre ellas también figura el pliegue de Campodola- y numerosos conjuntos de fósiles repartidos por el territorio de la comarca.

Relieves apalachianos del Macizo Ibérico. En este contexto se clasifican los valles fluviales fluviales encajados típicos de la comarca, en los que se encuentra un gran número de cascadas.

Sistemas cársticos.
Las numerosas cuevas calizas dispersas por este territorio -las de Aradelas, Arcoia y Ceza son solo algunas de las más conocidas- integran este apartado, junto con formaciones exocársticas como las de Val das Mouras.

En el inventario también figuran parajes considerados de relevancia nacional, como las huellas de los antiguos glaciares del valle de A Seara.

Medio Rural estudiará un plan para fomentar en O Courel el aprovechamiento de los castaños

CARLOS RUEDA QUIROGA / LA VOZ 09/07/2017 05:00 H

La Consellería de Medio Rural, por intermedio de la Asociación Galega de Desenvolvemento Rural (Agader), evalúa una propuesta presentada por el gobierno local de Folgoso do Courel fomentar el aprovechamiento de los castaños en este municipio. La iniciativa fue planteada por la alcaldesa Dolores Castro en un encuentro que mantuvo recientemente con el director de Agader, Miguel Pérez Dubois. En la reunión, la regidora señaló concretamente que los vecinos de la parroquia de Moreda han expresado un especial interés en conseguir ayudas para la recuperación de los soutos de la zona.

La alcaldesa -según indican desde Medio Rural- señaló también «a necesidade de mellorar as infraestruturas da zona para favorecer os desprazamentos que permitan unha axeitada explotación destas plantacións e seguir potenciando así o sector da castaña». Castro insistió además en la necesidad de «coordinar forzas entre as administracións e os propietarios para a posta en marcha dun asociación de produtores» y para favorecer la inclusión de este territorio en la indicación geográfica protegida Castaña de Galicia.

Por su parte, Miguel Pérez Dubois se comprometió a estudiar esta iniciativa, que calificó de «moi interesante», e indicó que puede suponer una importante contribución para el aprovechamiento de terrenos poco utilizados en la actualidad y para mejorar la calidad de vida de los vecinos del municipio.

http://www.lavozdegalicia.es/noticia/lemos/2017/07/09/medio-rural-estudiara-plan-fomentar-courel-aprovechamiento-castanos/0003_201707M9C5994.htm#

martes, 4 de julio de 2017

Un título para o souto de Novoneyra

Entran na guía de árbores senlleiras os castiñeiros favoritos do autor de «Os Eidos»

MONFORTE / LA VOZ 04/07/2017 05:00 H

Entre os seus castiñeiros varias veces centenarios correu mil veces o Uxío Novoneyra neno. Alí volvería moitas veces máis o autor de Os Eidos, xa adulto, para pasear aos seus amigos escritores. No coidado souto da Ruibal éralle máis doado explicarlles o que era O Courel. Este conxunto de castiñeiros, tamén coñecido como souto do Poeta, vai ser o primeiro do municipio de Folgoso do Courel que forme parte do catálogo oficial de árbores senlleiras de Galicia.

CARLOS RUEDA

Decidiuno hai uns días a Consellería de Medio Ambiente, que está a traballar na nova versión desta guía oficial que recolle as árbores que máis paga a pena conservar e visitar. A Xunta responde así por fin a unha solicitude presentada hai aproximadamente dous años pola fundación Uxío Novoneyra, creada no 2011 cos obxectivos de difundir o legado deste poeta e defender do medio ambiente da Serra do Courel. «O souto da Ruibal -explica Uxío Novo Rey- é como un piloto de como conservar e facer sustentable un conxunto de castiñeiros centenarios con valor cultural, medioambiental e educativo».
O que o fai único

Ao redor da aldea de Parada, na que naceu Uxío Novoneyra a súa fundación ten a súa sede, hay unha gran extensión de castiñeiros repartidos en diferentes soutos. Pero o da Ruibal ten varias cousas que o fan único. Novo, fillo de Uxío Novoneyra e secretario da fundación, conta para empezar que as súas características físicas son excepcionais. Simplemente porque é o único souto está do Courel que está nunha chaira, unha auténtica rareza nun territorio tan montañoso como este. «Sempre dicimos -conta Uxío Novo entre risas- que este souto é o único lugar do Courel no que se podería construír un campo de fútbol».
CARLOS RUEDA

Pero a súa condición de rareza orográfica non é a única razón pola que a fundación pedíu a súa inclusión do catálogo oficial das mellores árbores do país. «Ao redor da aldea de Parada -indica Uxío Novo- hai vinte soutos máis, pero ese sempre foi moi valorado». O souto exténdese por debaixo do camiño que leva de Parada aos mananciais nos que nace o río Lor, así que ademais dun lugar de traballo no outono durante a recolida da castaña tamén foi sempre unha zona de paseo. Antes só para os veciños da aldea, e en vida de Novoneyra para el e para abundantes referentes sociais e culturais, como os seus amigos poetas Carlos Oroza, María Mariño e a xaponesa Ayako Sugitani ou o fotógrafo Federico García Cabezón. Conta o seu fillo que Novoneyra aproveitaba aqueles paseos entre castiñeiros para falarlles aos seus convidados «da cultura da castaña, que no tempo no que meu pai era pequeno era a principal base da dieta da xente do Courel». E hoxe tamén é parada obrigada para os turistas e as excursións escolares que se achegan durante todo o ano á casa natal de Novoneyra.

CARLOS RUEDA

Os castiñeiros do souto da Ruibal consérvanse perfectamente desde tempo inmemorial, porque nunca deixaron de seren traballados. E agora son xestionados comercialmente, a través dunha cooperativa impulsada desde a fundación e denominada Dos Eidos. Resulta curioso porque O Courel é unha das zonas produtivas por excelencia, pero este souto é o único de todo este municipio que dispón da indicación xeográfica Castaña de Galicia.

O que é. Cantas hai. O Courel.
O que é. O Catálogo galego de árbores senlleiras é un rexistro da Dirección Xeral de Patrimonio Natural que recolle as árbores e «formacións excepcionais merecentes de protección en atención ás excepcionais características do seu porte, proporcións, idade, rareza, significación histórica ou cultural, interese científico, educativo, estético, paisaxístico ou calquera outra circunstancia»

Cantas hai. A versión actual do catálogo inclúe un total de 176 elementos. Deles, un total de 144 son árbores de 69 especies diferentes e 32 corresponden a distintas formacións arboradas con vinte especies diferentes

O Courel. O souto da Ruibal será o primeira formación arborada de Folgoso do Courel en entrar no catálogo. A única árbore desde municipio que xa forma parte del é o castiñeiro do val da Fonte
Feridas tratadas sempre con propóleo de abellas de colmeas da serra

O souto da Ruibal está formado por 53 castiñeiros de grandes dimensións. Segundo a información que manexa a Fundación Uxío Novoneyra, o máis novo ten trescentos anos de antigüidade. A cooperativa que o xestiona non fai nestes castiñeiros máis podas que as denominadas clínicas, as obrigadas para manter a saúde do exemplar. Tratan así de non alterar o aspecto do souto. Cando teñen que facer podas coidan as feridas do castiñeiro con propóleo de mel de colmeas do Courel para evitar que a árbore se infecte con chancro ou outras enfermidades.